Welke professionals kunnen jou als schrijver ondersteunen?
OSMC-gastblog door redacteur, schrijfcoach en corrector Eveline Broekhuizen
Schrijven doe je meestal alleen. Je gaat aan je bureau zitten, staart naar een leeg scherm en misschien even uit het raam, en dan moet het gebeuren: je verhaal komt langzaam maar zeker tot stand. De eerste herschrijfrondes doe je wellicht ook nog alleen. Maar als je het serieus en professioneel wil aanpakken, zul je daarna al gauw anderen inschakelen. Professionals op dit gebied: schrijfcoaches, proeflezers en redacteurs. Wat doen zij en welke verschillen zijn er?
Schrijfcoaching
Een schrijfcoach ondersteunt en begeleidt je tijdens het schrijven. Je kunt hem (of haar, maar ik houd het in dit blog voor het gemak even op hem) zelfs al voordat je begint met schrijven inschakelen. Dan helpt een schrijfcoach je met het ontwikkelen en structureren van je ideeën. Tijdens het schrijven moedigt de coach je aan en stimuleert hij je om verder te schrijven. Een schrijfcoach richt zich dus vooral op het proces.
Proeflezen
Als je het verhaal helemaal hebt opgeschreven, en misschien al een of enkele keren hebt herschreven, dan kun je het naar proeflezers sturen. Vaak zijn dit bekenden of familie, maar het is aan te bevelen om (ook) een professionele proeflezer in te schakelen, aangezien die onbevooroordeeld zal zijn. Proeflezers lezen het gehele manuscript en geven er commentaar en feedback op, aan de hand waarvan je je verhaal kunt verbeteren en herschrijven.
Proeflezen wordt ook wel het beoordelen van manuscript of tegenlezen genoemd. Verwar het niet met de Engelse term proofreading. Dit betekent namelijk het corrigeren van de zetproef, dat pas in een veel later stadium aan de orde komt.
Redactie
Als er een versie van je verhaal voor je ligt waar je redelijk tevreden over bent, kun je een redacteur inschakelen. Een redacteur richt zich minder op het proces dan de schrijfcoach, en meer op het product: de tekst. Hij redigeert het verhaal, dat wil zeggen dat hij inhoudelijke feedback geeft en de tekst verbetert.
Afhankelijk van de kwaliteit van de tekst kunnen er meerdere redactierondes plaatsvinden. Zie dit als het filteren van water: eerst worden de grote onvolkomenheden uit het manuscript gezeefd en met elke ronde wordt de zeef fijner. Eerst let de redacteur dus meer op de structuur en de inhoud op hoofdstuk- en alineaniveau, later meer op de stijl op zins- en woordniveau.
Voor redactiewerkzaamheden worden allerlei termen gebruikt, soms afhankelijk van het niveau waarop de redactie plaatsvindt. In mijn volgende gastblog zal ik deze bespreken. Als je gaat samenwerken met een schrijfcoach of redacteur, bespreek dan in elk geval goed wat de werkzaamheden zijn en wat jullie beiden verwachten. En als je nog vragen hebt, kun je deze onder aan dit blog aan mij stellen!
Om nóg meer inzicht in dit onderwerp te krijgen, maakte Eveline Broekhuizen voor jou een infographic over het proces: Van idee tot boek. Deze kun je hier bekijken en downloaden.
Welke vraag heb jij voor redacteur Eveline Broekhuizen?
- Is het je duidelijk wat een redacteur voor jou als schrijver kan betekenen?
- Heb je een vraag over een specifieke zin of tekst voor Eveline? Denk er dan aan om ook je tekstfragment in het antwoordveld te zetten. Zo leren we samen.
Eveline Broekhuizen is redacteur, schrijfcoach en corrector. Zij begeleidt schrijvers tijdens de geboorte van hun boek: van coaching, redactie en correctie tot en met advies over uitgeven.
In 2013 is Eveline haar bedrijf Elibro Tekst & Redactie gestart. Daarvoor heeft ze Nederlandse taal en cultuur gestudeerd en de Master Redacteur/Editor behaald, en ruim vijf jaar bij diverse uitgeverijen gewerkt. Inmiddels heeft ze een flink klantenbestand opgebouwd van auteurs, uitgeverijen en organisaties. Je kunt Eveline volgen op Facebook en LinkedIn.
Kan een coach of redacteur ook helpen bij het samenstellen van een verhalenbundel? (deze vraag stel ik ook om te illustreren dat er veel verschillende kennis is bij verschillende coaches / redacteuren / proeflezers) Zijn er regels bij het samenstellen van een verhalenbundel, waar op te letten?
Hai Odile,
Sorry voor mijn late reactie! Een redacteur kan zeker helpen met de samenstelling van een verhalenbundel. Hij (of zij) beschouwt de verhalen vaak met iets meer afstand dan de auteur. Met deze helicopter view kan hij ervoor zorgen dat de bundel een samenhangend geheel vormt, met tegelijkertijd voldoende variatie tussen de verhalen.
Volgens mij zijn hier geen echte regels voor, het is meer een soort fingerspitzengefühl. Uiteraard is het wel belangrijk dat dezelfde spellingsregels consequent zijn doorgevoerd, maar dat is het werk van een persklaar maker en corrector. Daarover kun je meer lezen in mijn volgende blog!
3 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven van een verhaal. Na een anderhalf jaar was ik aan het middenstuk begonnen. Er waren zoveel keuzes om verder te gaan. Die keuze heb ik nog steeds niet gemaakt. Nog steeds speelt het vervolg zich elke dag af in mijn gedachten. ’s Morgen, na het werk en meestal voor ik in slaap val. Ik kom er niet uit.
Momenteel lever ik een tweestrijd, ga ik verder met dit boek of leg ik me voor 100% toe op mijn pianospel. Ben ik wel iets waard als schrijver of sta ik gecatalogeerd bij de prutsers? De weegschaal begint steeds meer door te wegen naar het pianospel. Over mijn boek in wording heb ik gezocht naar feedback. Ga ik een cursus volgen? Vraag ik een eerlijke opinie aan een kenner? Wie moet die deskundige dan wel zijn? Anders gezegd, zie ik het bos niet meer door de bomen en staat mijn energiepeil, om verder te gaan met mijn boek,in het rood. Ik voelde me zelfs opgelucht toen ik deze week voor 90% besliste om me toe te spitsen op piano spelen. Maar toch, het knaagt. Het wil niet stoppen daar in mijn hoofd. Het boek wil geschreven worden! Wat fijn om hier een duidelijk beeld te krijgen wie kan helpen en hoe! Misschien moet ik toch maar ?
Wat een strijd, lees ik. Dank je wel dat je dit hier deelt. Schrijven is een proces, vaak een zoektocht. En andere zaken in het leven strijden om aandacht – zaken die vaak gemakkelijker gaan en daardoor meer voldoening geven.
Dus zit jouw uitdaging in het loslaten of juist in het doorzetten? Ik ben ook benieuwd naar de reacties van de schrijfcoaches.
Inderdaad, wat een strijd. Heb je al eens met iemand gepraat over je verhaal? Over alle mogelijkheden die je ziet, alle keuzes die je moet maken? Het lijkt alsof je er nog niet aan toe bent het definitief los te laten. Wat voor rust in je hoofd kan zorgen (maar misschien heb je dat al gedaan) is als je alle mogelijkheden die je hebt bedacht om met het verhaal verder te gaan opschrijft. Dat maakt je hoofd misschien leeg en dan kan je er letterlijk van een afstandje naar kijken. Ook zou je van alle mogelijkheden die je ziet een stuk kunnen gaan schrijven, bijvoorbeeld van alles 1 A4tje. Wat schrijft voor jou prettig? Bij welk vervolg gaan als vanzelf nieuwe verhaalideeën stromen? Het klinkt misschien wat zweverig, maar wat ik ook wel gedaan heb is in gesprek gaan met de personages. Soms bleef het stil, maar er waren genoeg momenten dat ze me ‘vertelden’ hoe hun verhaal verteld moest worden.
Een schrijfcoach kan natuurlijk ook een blik op je manuscript werpen en met je praten over het vervolg, je tips geven, en je ondersteunen tijdens het schrijven waardoor je vaak vanzelf enthousiaster met je verhaal bezig gaat bovendien heb je een stok achter de deur. Je mag gerust contact met me opnemen en kijk vooral eens rond op mijn site: https://schotinschrijven.wordpress.com/
Dankjewel voor deze tips! Enkel mijn naaste familie is dolenthousiast over kleine verhaaltjes die ik heb geschreven op mijn blog. Vooral mijn man wil dat ik verder ga met schrijven. Over het pianospel is hij ook heel eerlijk. Hij sluit nog steeds waardig de deur als ik aan het oefenen ben… .
Maar over dit boek heb ik met nog niemand gepraat. Ik zou ook niet weten met wie ik hierover kan praten. Al is het maar heel klein, zoals, ja hier zit potentieel in of neen, sluit dit hoofdstuk maar af en geniet van je muziek.
In gedachten ga ik vaak in dialoog met de 2 hoofdpersonages. Hun karakter, zelfs hun uiterlijk zijn door die 3 jaar helemaal in mijn hoofd uitgeschreven.
Ik ga je raad opvolgen en per scenario een A4tje schrijven. Misschien gaat het verhaal zijn einde krijgen. De inleiding moet ook herschreven worden, het is zo cliché! En als ik terug op dreef ben, ga ik een professional inschakelen. Ja, dat wordt mijn plan! Weten wat je waard bent als schrijver kan alleen maar door het te proberen.
Marjon, Marije en Eveline, dank je wel. Dit had ik even nodig!
Ha, wat fijn om te lezen! Goed dat je de personages al zo uitgewerkt hebt in je hoofd, dat is zo belangrijk om het verhaal ‘levend’ te maken en diepte te geven. Ik hoop dat je weer veel plezier in het schrijfproces gaat krijgen en ik ben heel benieuwd of je verhaal een einde gaat krijgen, laat je dat t.z.t. nog weten? Zet ‘m op!
Wat heerlijk om te lezen! Hiervoor zijn mijn (gast)blogs bedoeld: om te inspireren :) Houd ons op de hoogte en geniet van je schrijfproces.
Dit ga ik zeker doen! En als stok achter de deur , prik ik er een datum op. De eerste week januari 2018 schrijf ik hier hoe het is verdergegaan.
Daar houd ik je aan, Betty. Ik heb een aantekening in mijn agenda gezet :) Veel succes!
dag Betty,
wij zijn jou nog niet vergeten :) Laat je weten hoe het met je schrijfproces gaat?
Het najaar is druk geweest. Kleinkindje erbij en altijd nog wel een reden om bezig te zijn geweest. Maar, met de belofte aan jullie in mijn achterhoofd, ben ik terug kleine beetjes gaan schrijven. Het is bedoeld als opwarming ter voorbereiding van mijn boek. Ten slotte heb ik alles 3 jaar laten liggen. Maar wat moest ik schrijven. Daarom deed ik mee aan schrijfchallenges. Ik heb mijn blog die terminaal bleek, terug tot leven gewekt. Hier het bewijs van mijn werkjes, kijk ook naar de data : https://elisabethswereld.blogspot.be/
Ik heb het boek “En toen en toen en toen” grondig gelezen. De aandachtspunten heb ik genoteerd in mijn ideeënboekje.
Twee januari was de dag! De dag dat ik durfde om “het boek” terug te openen. Het gaf een vreemd gevoel net alsof je een verwaarloosd kind terug liefde en aandacht wou geven maar niet goed wist hoe omdat je je toch een beetje schuldig voelde. Ik ben begonnen aan het herschrijven van het eerste hoofdstuk. Het gaat stroef. Hoe maak ik van een clichébegin een origineel iets? Daarnaast ben ik de 20 000 woorden die ik al geschreven heb even aan het nalezen . Het is handig om het hele verhaal dat ik reeds had terug te kennen. Deze maand wil ik ook vooral werken aan een nieuw hoofdstuk . Wat staat er dit jaar nog op de planning? Hopelijk het boek in een eerste versie af te hebben. Daarna is het misschien tijd om een professional in te schakelen.
Fantastisch Betty,
uit jouw verslag blijkt ook hoe belangrijk het is om je pen in beweging te houden. Daarvoor kun je een ander medium of genre kiezen, zolang je maar schrijft.
Ontroerend hoe je vertelt over de hernieuwde kennismaking met je verhaal. Wij schrijvers hebben een bijzondere band met onze personages en onze (voorgenomen) verhalen.
We wensen je heel veel schrijfplezier, mooie ontdekkingen en euforische momenten <3
Je hoort nog van me ;)
Ik zou je willen adviseren om de mogelijke eindes van je verhaal eens op papier te zetten. Je hoeft ze niet uit te werken, maar zet alleen de grote lijnen neer, zodat je je gedachten kunt ordenen. Waarschijnlijk voel je dan vanzelf al welke optie je het meest aanspreekt.
En als je het niet probeert, zul je nooit weten wat je waard bent!
Dankjewel voor deze “kom op hé!”-steun. Misschien moet ik dit eens inderdaad doen. Vooral je laatste zin heeft de deur weer geopend om te kiezen voor het schrijven. Anders zal ik het, zoals je schrijft, nooit weten.
Dank, Eveline, voor het schrijven van dit blog!
Zelf werk ik ook als schrijfcoach en redacteur. Als schrijfcoach probeer ik inderdaad de schrijver het overzicht in het verhaal/de verhaallijn te geven en te laten houden. Daarnaast deel ik “(liefdevolle) schrijfschopjes” uit, zoals een door mij gecoachte schrijver dat noemt. Verder hangt het natuurlijk van de schrijver af waar de begeleiding verder uit bestaat (uitwerking van personages is bijvoorbeeld iets waar ik in de praktijk veel bij help).
Als schrijver heb ik zelf ook ervaren hoe prettig het is samen met een professional te kunnen sparren over je verhaal. Waardevol als er iemand over je schouder meekijkt, zonder je de hele tijd op de vingers te kijken.
Neem vooral een kijkje op mijn site waar wat meer staat over mijn werkwijze en wie ik ben: https://schotinschrijven.wordpress.com/
Bedankt voor je reactie, Marije. En aangenaam kennis te maken. :-)
Ook ik heb allang een (levens)verhaal in mijn hoofd. Vorig jaar was ik goed bezig met schrijven: het lukte me om elke woensdag (mijn vrije dag) iets op papier te krijgen. Losse stukken, die nog geen geheel vormen, maar dat komt wel, dacht ik toen.
Vanaf dit jaar lukt het me niet om de discipline op te brengen. Natuurlijk: ik kan er zo een dagdeel op de woensdag voor inplannen, maar er zijn steeds andere dingen/mensen die op dit dagdeel voorgaan. Ik denk daarom dat ik dat nodig heb: iemand die mij aanspoort op woensdagen te schrijven!
ha Mia, dank voor je reactie. Zeker als je bezig bent met verhalen die gebaseerd zijn op je eigen leven, krijg je in dat proces inzichten in je leven, in de keuzes die je maakte, in de weg die je ging. Wellicht helpt het om je – eventueel al schrijvend – af te vragen wat jou tegenhoudt. het is goed mogelijk dat je onderbewuste je ‘beschermt’. Zo’n beschermingsmechanisme kan een oude gewoonte zijn, die vroeger heel handig was, maar die jou nu belemmert.
Hai Mia, ik denk dat het belangrijk is om je schrijven op de woensdag echt prioriteit te geven. Communiceer dit ook aan anderen, zodat ze weten dat ze op woensdag niet bij jou terecht kunnen. Zet je telefoon uit en bedenk bij afleidingen: kan dit ook een andere keer? Ik hoop dat dit je zal helpen. Veel succes!
Dank voor je reactie, Eveline! Ik ga je adviezen zeker in de praktijk brengen!
Allang ben ik bezig met een verhaal. Ik heb de eerste versie onlangs teruggekregen van twee proeflezers, redelijke professionals, voorzien van commentaar en gelukkig ook van complimenten. Ik ga nu het commentaar verwerken voor zover ik het nuttig vind. Mijn vraag is in hoeverre kan een coach mij in dit proces begeleiden. Ik volg de Experttraining bij Marjon Sarneel daar ben ik erg blij mee, maar ik heb de indruk dat ik haar aanwijzingen soms te veel of te nadrukkelijk doorvoer, mijn verhaal krijgt daardoor iets vaudevile achtigs. Kan een coach er ook bij helpen om de tekst te zeven en meer duidelijkheid te geven?
Hai Juliette,
Bedankt voor je reactie.
Ik merk vaak dat auteurs de feedback iets te ver doorvoeren. Doorgaans weten ze daarna, in de volgende versie, de juiste balans te vinden.
Misschien is het goed om over te stappen van proeflezers en coaches naar een redacteur, die je minder persoonlijk begeleidt en meer inhoudelijk met de tekst aan de slag gaat, op alinea-niveau?
Veel succes in elk geval! Houd vol en zet ‘m op!
Jazeker, een coach kan je helpen het overzicht terug te krijgen en te houden. Ik hou altijd ‘mijn’ schrijvers voor dat ze vooral moeten gebruiken van mijn feedback wat bij het verhaal en bij de schrijver past. De rest neem je voor kennisgeving aan en zet je opzij.
Wat een leuke blog!
Zelf geef ik ook online schrijfcursussen, waaronder de cursus Je Levensverhaal.
We zijn dus concullega’s.
Goed om te zien hoe een vakzuster dit oppakt, we zitten dus op een lijn, bij mij gaat het net zo.
Ik geniet er altijd weer van als ik cursisten beter zie worden. Soms hoef je maar een kleine aanwijzing te geven voor veel resultaat.
Het is een heel boeiend proces.
Eva
http://www.evavanbaar.nl
Dankjewel voor je enthousiaste reactie, Eva!
Hoi,
Ik schrijf veel losse fragmenten, eigenlijk zoals ik fotografeer. Het lijkt me leuk om dit samen te voegen. Alle losse fragmenten, beelden die samen wel een verhaal vormen zonder dat ze perse bij elkaar horen. Het lijkt me fijn om met een professional te sparren hoe ik dit het beste aanpak. Mijn hoofd is chaotisch en ik zie vaak de mogelijkheden niet. Ik probeer elke dag, of toch bijna elke dag iets op papier te zetten, niet met de bedoeling dat dit meteen goed moet zijn maar er komt telkens wel een leuke zin, of bruikbaar stukje bovendrijven. groetjes hanneke
Hoi Hanneke,
Ik vind het altijd interessant om te onderzoeken welke hoofdlijnen er in een verhaal te vinden zijn. Soms hoeft dat er niet dik bovenop te liggen. Als je een duidelijke inleiding schrijft waarin je jouw bedoelingen aangeeft, kom je al heel ver. Probeer het maar eens. Veel succes!
Mijn hoofd zit al jaren vol verhalen. Verhalen uit ons grote gezin. Ons gezin bestond uit vader , moeder en 11 kinderen waarvan ik de jongste ben.
Deze verhalen gebruik ik op mijn werk (activiteiten begeleidster op een dagopvang) maar mijn wens is om ze in een boekje te verwerken .
Het begin staat al op papier en ik weet ook hoe ik verder moet.
Eigenlijk zou ik iemand moeten hebben die mij de discipline bij brengt om met regelmaat te schrijven.
Je blog vind ik interessant en zal er nog vaker naar kijken om de stappen die je er in beschrijft te gebruiken.
Willy.
Fijn Willy! En ik ben blij dat mijn cursus Schrijf Je Verhaal je zo goed op pad heeft geholpen! Je hebt de discipline opgebracht om die te volgen, opdrachten te maken en huiswerk in te sturen. Vraag je af wat je nodig hebt om regelmatig tijd te reserveren om te schrijven. Laat me weten als ik je ergens bij kan helpen!
Bedankt voor je reactie, Willy.
Probeer tijd in je agenda te blokken voor het schrijven, wellicht helpt dat je om regelmatiger te schrijven. Houd je echt aan deze ‘blokken’ en communiceer ze ook naar je omgeving.
Veel succes!