door Marjon Cosijn
Wie wel eens interviews leest met schrijvers komt geheid deze uitspraak tegen: ‘mijn personages namen mijn verhaal over’.
Dat klinkt tof, maar ik wil je deze illusie graag ontnemen. Deze woorden zouden je namelijk het idee kunnen geven dat het schrijven van een verhaal of roman vanzelf gaat. Met personages die het beter weten dan de schrijver. En met verhalen die zomaar ineens op papier staan.
Zo gaat het in 99% van de gevallen niet. Je kunt er dus beter niet op wachten. Schrijven is een combinatie van inspiratie en transpiratie.
Waarom het geen compliment is als je personages ‘het verhaal overnemen’
Als schrijver ben je scheppend bezig. Jij creëert iets dat er eerder nog niet was. Dat is een magisch proces, maar vergeet niet dat jij de regie moet houden.
Voordat J.K. Rowling hem had bedacht, bestond Harry Potter nog niet. Nu is Harry Potter een begrip, sterker nog: hij is onderdeel van het collectieve geheugen. Praktisch iedereen heeft een beeld bij de naam ‘Harry Potter’.
Dat komt natuurlijk door alle films en merchandising, maar alles is begonnen met het bedenken van het personage door de schrijfster.
Harry Potter is een goed voorbeeld
Ik weet absoluut zeker dat J.K. Rowling de touwtjes stevig in handen had bij Harry Potter.
Immers, zij kondigde bij het verschijnen van deel I aan, dat er nóg zes delen zouden verschijnen. En zo gebeurde het ook.
Denk je dat zij deze reeks succesvol had kunnen schrijven als zij Harry Potter zijn gang had laten gaan? Misschien had hij op een dag niet terug naar Zweinstein gewild en was hij helemaal klaar geweest met Zwerkbal.
Dan had Harry het wellicht in zijn hoofd gehaald om naar andere werelden te willen reizen, met als hobby Tovertheetjes bedenken. Hoe had J.K. Rowling dan haar zevendelige reeks moeten voltooien?
Het is jouw taak als schrijver om je personages in het gareel houden
Zoals een goede moeder ervoor zorgt dat haar peuter niet alleen de tuin verlaat, zo moet ook jij een hek om de wereld van je personage zetten.
Dat klinkt beperkend, maar dat is het niet. Dat hek bakent het speelveld af.
Binnen die begrenzing zullen jouw personages je verrassen. Je hoeft nooit bang te zijn dat schrijven saai zal worden!
Wel moet je je als een moeder om jouw personages bekommeren. Als je dat niet doet, gaan zij allerlei vreemde streken uithalen en gaat je verhaal onherroepelijk zwabberen.
Het gevolg is dat de rode draad (ont)breekt, waardoor je je lezer kwijtraakt. Die namelijk voelt intuïtief aan wanneer als schrijver het heft niet in handen heeft. En net als jouw personages wil je lezer voelen dat hij bij jou – in jouw verhaal – in veilige handen is.
Zelfs als je een veranderlijk, grillig personage ontwerpt, zul je hem of haar de baas moeten zijn. Jij zult de richting moeten bepalen.
- Heb jij ervaring met eigenzinnige personages?
- Raakte je daardoor de weg in je verhaal kwijt of leverde het juist iets op?
- Hoe baken jij de ruimte voor je personages af? Zijn er zaken die je wél of juist niet doet
Inmiddels is er de training Ontwerp Onvergetelijke Personages.
Een slimme investering, want personages vormen de basis van je verhaal.
Er zijn schrijvers die plannen (scène voor scène, met mindmaps en dat soort dingen). Andere beginnen gewoon en vertellen het verhaal zoals het komt. Het ene is niet beter dan het andere; kijk wat bij je past.
Mijn personages hebben hun eigen wil en dat uit zich in hun reacties en conversaties. De logica is dat ik schrijf vanuit de personages; niet vanuit mezelf. Personages zeggen en doen dus andere dingen dan ik zou doen. Dat hoeft niet te betekenen dat de plot overhoop gaat, maar zoals marjon terecht stelt: het is wel een valkuil.
Leonardo, natuurlijk schrijf je vanuit je personages, maar dat betekent nog niet dat jouw personages de richting van je verhaal bepalen. In een onderzoekend stadium is het leuk, nuttig en spannend om als schrijver met alle invallen van je personages mee te gaan. Zo leer je ze kennen, maar uiteindelijk zul je als schrijver niet willen dat je personages met je voeten spelen.