Onzekerheid hoort bij verhalen schrijven

OSMC-blog door Marjon Cosijn

Je kent vast wel de mythe over verhalen schrijven: je pen die als vanzelf over het papier vliegt. Jij die als schrijver die volkomen van de wereld bent en helemaal IN zijn verhaal zit.

Dat gebeurt mij soms. Er zijn momenten waarop het verhaal me meeneemt. Er zijn dagen waarop ik tussen de middag zie dat mijn ontbijt er nog staat. Iedereen die dat weleens heeft meegemaakt, wil niets liever dan dat gevoel, die ervaring herhalen.

Geen garantie

Helaas is er geen garantie. Er bestaat geen knopje dat ik kan omzetten om in die staat van zijn te komen. Anders zou ik je dat gelijk leren. Want niets heerlijkers dan een schrijfflow, waarin niets je afleidt en waarin woorden en zinnen stromen en pagina’s zich moeiteloos vullen.

Veel vaker kom ik als schrijver het tegenovergestelde tegen. Ik stel het schrijven uit. Of ik blijf voortdurend het begin herschrijven. Of ik stagneer nadat ik eenmaal ben begonnen. Of ik word door twijfel overvallen, nadat ik mijn laatste punt hebt gezet.

Dat hoort bij schrijven en dat wordt veroorzaakt door onzekerheid.

Het creatieve proces

Schrijven is een creatief proces en daarmee onderscheidt het zich van exacte bezigheden. Als je rekenwerk doet, dan weet je of de uitkomst goed is. Je kunt het narekenen. Voor ingewikkelde berekeningen bestaan formules en als je die nauwkeurig volgt, kom je gegarandeerd aan de juiste uitkomst.

Wij, schrijvers kennen dat soort formules niet. Wij maken iets uit niets en wij moeten vertrouwen op ons gevoel, op onze ervaring, op onze intuïtie. Wij schrijven, wij wikken en wegen, wij ronden tenslotte ons verhaal af, maar nergens kunnen wij nakijken of we het wel goed hebben gedaan.

Het gevaar van onzekerheid

Ik krijg veel mails van mensen die graag willen schrijven, maar vastlopen door onzekerheid. Ze hebben te weinig houvast. Ze missen de formules. Ze missen de controles.

Als je gaat schrijven, is het goed om je te realiseren dat onzekerheid erbij hoort. Een creatief proces heeft geen gegarandeerde uitkomst. Creativiteit heeft te maken met uitproberen, met uitvinden, met experimenteren.

Dat maakt schrijven ook zo leuk en opwindend. Onder je handen ontstaan teksten, verhalen, personages die je nog niet kende toen je die ochtend opstond. Zo kan het voorkomen dat je ’s middags in het bos wandelt en oplossingen probeert te bedenken voor de relatiecrisis van Bianca en Egbert, figuren die je gisteren nog niet kende.

Durf het aan te gaan

Een schrijver is een creatief denker bij uitstek. Dat betekent dat hij in oplossingen denkt. Hij moet immers altijd slimmer zijn dan zijn personages! En die halen heel wat overhoop.

Onzekerheid en schrijven horen bij elkaar. Wie regelmatig schrijft, wordt steeds handiger in het bedenken van oplossingen. Niet alleen voor zijn personages, maar ook oplossingen in zijn eigen leven. Want als je een vaardigheid ontwikkelt, werkt die overal door.

Leer vertrouwen op je creatief vermogen

Als je beseft dat onzekerheid iets is dat bij schrijven hoort, maak je het jezelf al een stuk gemakkelijker. Tijdens het schrijven moet je vaak keuzes maken. Als je A kiest, sluit je B uit en de gevolgen voor je verhaal zijn niet altijd onmiddellijk te overzien.

Maar wanneer je je realiseert dat het creatief proces keuzemomenten met zich meebrengt, schrik je niet meer als je vastloopt. Je denkt dan niet gelijk dat je een schrijver van niks bent, dat het toch niets wordt en dat je maar beter iets anders kunt gaan doen.

Zo kun je gericht aan de slag

Je herkent het moment vastlopen als een keuzemoment in het creatief proces en doordat je er de vinger op kunt leggen, kun je er gericht mee aan de slag. Je inventariseert de mogelijkheden, je weegt af, wellicht maak je korte schetsjes van de gevolgen in de verhaal bij verschillende keuzes.

Als je onzekerheid accepteert als logisch onderdeel van het schrijven, kun je op die momenten van stagnatie actief met je vraagstuk aan de slag, in plaats van vast te lopen in frustratie en wanhoop.

Dan ontstaat er wellicht op een zeker moment weer het gevoel van tijdloosheid, waarin je thee ongemerkt afkoelt en de woorden en zinnen als vanzelf op papier komen!

Extra hulp

Kun je wat extra hulp gebruiken? Dan is de OSMC-cursus Versla Je Onzekerheid iets voor jou.