Wat uitgevers je niet vertellen
Door Marjon Cosijn
Heb jij weleens van ‘doelgroepschrijven’ gehoord? Ik wil het even hebben met je over de voor- en nadelen.
Het idee van doelgroepschrijven komt natuurlijk van de uitgevers. Zij hebben het zwaar. Zij moeten zichzelf in het digitale medialandschap opnieuw uitvinden. En dat valt niet mee. Dat betekent dat ze op een andere manier moeten gaan denken.
Een aantal uitgevers zoekt de oplossing in marktgericht denken. Dat wil zeggen: eerst kijken of er potentiële klanten zijn en daarna pas dat verhaal of die roman laten schrijven.
Laten we eens kijken wat doelgroepschrijven voor jou als schrijver betekent.
Zelf denk ik bij dit woord onmiddellijk aan Junior Informatie. Dat is een serie van de educatieve uitgeverij Wolters Noordhoff, tegenwoordig Noordhoff Uitgevers.
Jarenlang schreef ik informatieboekjes in deze serie van Noordhoff. Boekjes over uiteenlopende onderwerpen voor kinderen van een jaar of acht.
Om deze boekjes te kunnen schrijven verdiepte ik me, samen met de uitstekende redactie, in de doelgroep. We gingen naar basisscholen toe. Daar interviewden we kinderen om te achterhalen wat ze wel en niet over het onderwerp wisten. Op die manier ontdekten we wat ze ervan wilden weten. Met die gegevens schreef ik dan het boekje. Dat is doelgroepschrijven. Heel nuttig voor non-fictie.
Maar als je verhalen of romans wilt schrijven, zijn er een paar punten om in overweging te nemen. Punten die de uitgevers je niet vertellen.
Voordeel: meer kans om uitgegeven te worden
Voor een uitgever is het zakelijk gezien aantrekkelijk om een manuscript uit te geven waarvoor een bewezen markt is. Hij zal dus sneller ‘ja’ zeggen.
Voordeel: meer kans om verkocht te worden
Een boek waarvoor gericht reclame gemaakt wordt bij de doelgroep heeft meer kans op goede verkoopcijfers. Ook boekhandelaren vinden het prettig om een boek in het schap te kunnen zetten waar het qua categorie hoort.
Voordeel: meer kans om gelezen te worden
En als het boek eenmaal bestaat en verkocht wordt, maakt je meer kans dat jouw werk inderdaad gelezen wordt.
Nadeel: minder kans om jezelf als schrijver uit te vinden
Je moet immers binnen een concept schrijven en daar zitten een heleboel beperkingen aan. Als jij bijvoorbeeld over een gehandicapt meisje wilt schrijven en je doelgroep wil lezen over het dagelijks leven in een rolstoel dan is dát waar je verhaal over gaat. En niet over vriendschap tussen haar en haar gezonde vriendin. Als je dat als schrijver veel interessanter vindt, dan heb je pech.
Nadeel: minder vrijheid om op zoek te gaan naar jouw eigen thema’s
Je richt je op de thema’s van de doelgroep. Als je geluk hebt , voel jij je met die thema’s verwant. Maar in plaats van jouw thema’s naar je lezers brengen, reageer je op de thema’s van de doelgroep.
Nadeel: minder kans om je te ontwikkelen als schrijver
Hoe meer je binnen concepten werkt, hoe minder je een beroep hoeft te doen op je creativiteit. Doelgroepschrijven wordt nooit een invuloefening, maar doordat al zoveel vast ligt, is het wel minder uitdagend.
Jouw mening is belangrijk
- Heb jij ervaring met doelgroepschrijven? Werkt het voor jou wel, of juist niet?
- Ken je nog andere voor- of nadelen dan die ik hierboven al noemde?
We lezen heel graag jouw tips en ervaringen in het antwoordveld hieronder.
Ik vraag me af of ‘doelgroepschrijven’ het probleem is. Als er geen doelgroep is voor je boek/ verhaal wordt het gewoon niet uitgegeven, simpel. Dan schrijf je het echt voor jezelf.
De vraag die ik me stel is deze: hoe klein kan een doelgroep zijn voor een uitgeverij?
Om even terug te komen op het meisje in de rolstoel. De meeste kinderen willen misschien weten hoe het dagelijks leven in een rolstoel is, maar de groep kinderen die dat al weet, de groep die in een rolstoel zit, wil misschien andere avonturen lezen — eindelijk een personage waar zij zich in kunnen inleven.
Je schrijft iets anders voor een andere doelgroep, die helaas te klein kan zijn voor een uitgever.
Hoewel ik denk dat ik hier ongeveer hetzelfde zeg als hierboven is er nog iets wat belangrijk is:
Als je voor de grootste doelgroep blijft schrijven zullen er minderheden nooit boeken over zichzelf kunnen lezen.
Voor educatieve boeken zijn er dan doelgroepen die niet bij het niveau van het boekje passen.
Dat klopt Likaier; als er geen doelgroep is, wordt je boek niet uitgegeven.
Maar dat is iets anders dan waar ik over schreef: doelgroepschrijven als concept betekent dat je zelf weinig inbreng hebt. En dat is de vraag waar het bij mij om ging.
Wil je inbreng? Wil je schrijven over dat wat je fascineert, of wil je binnen een concept schrijven en ‘maken’ -ik schrijf met opzet niet ‘schrijven’ – wat de uitgever/de markt vraagt.
Het is voor een kleine doelgroep inderdaad desastreus als er geen boeken bestaan met personages met wie zij zich kunnen identificeren. Mensen ervaren en leren zoveel door te lezen.
Datzelf vind ik een moeilijke vraag, die waarschijnlijk andere antwoorden heeft voor andere mensen.
Als je jezelf wilt uiten is doelgroepschrijven geen goed idee. Als je echter iets voor die specifieke doelgroep wilt doen, om wat voor reden dan ook, dan kun je jezelf misschien juist het beste uiten door te luisteren naar de doelgroep. Als je de plank misslaat komt je boodschap niet aan.
Ik vind dat een heldere analyse. Daar gaat het inderdaad om: het is belangrijk dat de schrijver zich bewust wordt van de verschillen. Wat doelgroepschrijven voor hem/haar betekent als schrijver.
Vermoedelijk zal dit ten koste gaan van de kwaliteit van de schrijvers creaties.
Zelf heb ik behoefte aan volledige vrijheid om te ontdekken wat ik wil scheppen. Dus ja, Diana, wat mij betreft heb je gelijk. Maar voor anderen kan dat anders liggen. Daar ben ik altijd benieuwd naar.
Marjon, ik ben ook best benieuwd hoe anderen daar tegenover staan.
Daarom is het zo prettig om hier een discussieplek te hebben: wel of niet doelgroepschrijven?
Vermoedelijk zal dit ten koste gaan van de kwaliteit van de schrijvers creatie.
Ik denk dat het tweeledig is. Aan de ene kant wil je naar je doelgroep toeschrijven, maar aan de andere kant wil je ook wel een “vreemd” pad bewandelen. Je zit als schrijver, denk ik, steeds te dubben. Het is slim om je doelgroep te kennen. Dat zorgt voor de goede woordkeus en het goede thema. En dat geeft je vastigheid. En gelijk beperking. Ik ben het niet met AT eens dat je een doelgroep niet kan verrassen. Dat kan wel. En wat ook kan is mensen uit een andere doelgroep interesseren voor je werk. Dat ligt aan jou als schrijver. Aan je woordkeus en aan het gemak van het geschreven stuk.
Als schrijver hoort de lezer je eerste zorg te zijn. Dus naar je doelgroep toeschrijven is goed, maar je laten beperken is iets anders. Je kunt Aukje-Tjitske taggen: @disqus_nizb17rJtv:disqus Zo krijgt zij bericht dat jij op haar post hebt gereageerd. Dat maakt het zo interessant hier :)
Een ander nadeel van doelgroepschrijven geldt voor de lezers: zij kunnen niet verrast worden of iets
nieuws leren, een interessante invalshoek voorgeschoteld krijgen enz. als de schrijvers alleen schrijven wat zij denken te willen lezen.
Voorbeeld: als mensen een gehandicapt meisje vooral zien als iemand die beperkt is, verwachten ze
misschien een boek over de beperkingen. Als de schrijver dan aan die verwachting voldoet, wordt de wereld van de lezer niet bijzonder veel groter. Maar als de schrijver het liever heeft over de vriendschap tussen een gehandicapt meisje en een gezond meisje of over de ontwikkelingsmogelijkheden van het
gehandicapte meisje, dan krijgen lezers de kans om buiten hun eigen straatje te denken en wordt hun wereld dus veel groter.
Ik vraag me ook af of lezers wel daadwerkelijk alleen een specifieke invulling van een onderwerp willen lezen of dat het eigenlijk meer gaat om de verwachtingen die ze ten aanzien van dat onderwerp hebben. Ze kiezen voor een boek over dat onderwerp, omdat het hen aanspreekt, maar ze willen, zeker binnen dat onderwerp, toch ook meer leren, verrast worden en dergelijke. Lijkt mij, tenminste.
Invalshoek van de lezer. Is ook heel interessant Aukje-Tjitske. Want lezers lezen om te leren, om zich te ontwikkelen. Of ze zich daar nu bewust van zijn of niet. Ze hongeren naar andere werelden. Hoe meer het verhaal/de roman verrast, hoe beter de schrijver zijn werk heeft gedaan.
Dank je wel Marjon!
Ik ben het helemaal met je eens; ik ben dat gehandicapte meisje en ik probeer al jaren om over mijn leven te schrijven. Je maintiendrai!
Volhouden hoor Arma. Het gaat echt om de invalshoek. Daar moet je jij je helemaal goed bij voelen én de uitgever moet er markt voor zien. En anders is er nog POD. Veel succes!