Waarom kost schrijven zoveel moeite? En wat heeft een avondje haken daarmee te maken?
door OSMC-schrijfcoach Aukje-Tjitske Dieleman-Hovinga
Ik heb een droom
Het liefst schrijf ik. Achter de laptop, met een kop thee erbij, die vervolgens koud wordt omdat ik zo verdiept ben in mijn werk. Ik heb een droom, wellicht net als jij: ik wil heel graag dat ene verhaal schrijven dat in mijn hoofd zit.
Waarom doe ik dat dan niet?
Komt het schrijven er bij jou niet van? Wil je wel maar vind je er de tijd niet voor? Schrijven is mijn en wellicht ook jouw hobby. Waarom kost het dan vaak zoveel moeite om eraan te beginnen of ermee door te gaan? Rare hobby is dat: een hobby die je niet uitvoert!
Verwachtingen
Laat ik eerst de verwachtingen eens bijstellen. Die schrijfflow – dat je je thee vergeet omdat je zo lekker aan het schrijven bent – is er lang niet altijd. Ook niet bij de meest ervaren schrijvers. Het is een mythe dat je verhaal zichzelf schrijft.
Avondje haken
Toen ik eens niet zo lekker in mijn vel zat en niet aan schrijven toe kwam, werd ik uitgenodigd voor een avondje haken. Ik vond het fijn om er even uit te zijn en zo kreeg ik een haaknaald en een bolletje wol in mijn handen geduwd. Na dat avondje bleef ik ermee bezig. Heerlijk. Kinderen naar bed. En ik zit even te haken. De tafel is nog niet eens afgeruimd. Waarom pak ik zo gemakkelijk die haaknaald – ik heb in geen jaren gehaakt en maak voortdurend fouten – en kruip ik in diezelfde tijd niet achter de laptop om verder te gaan aan mijn verhaal?
Patroon
Ik weet het antwoord wel. Het haken gaat volgens een patroon. Op een papier staat precies wat ik moet doen. Ik hoef het ‘alleen maar’ uit te voeren en terwijl ik haak, mogen mijn gedachten zelfs even wegdwalen. Niet te veel, maar ik kan rustig nadenken over dingen die me dwars zitten, zonder dat het piekeren wordt.
Bij schrijven is er geen patroon dat je alleen maar hoeft uit te voeren. Dat maakt het schrijven zo moeilijk. Maar ook juist zo leuk, vind ik. Je kunt er geheel je eigen draai aan geven. Maar je hebt wel rust en ruimte in je hoofd nodig. Je kunt niet onder het schrijven je gedachten laten afdwalen.
Grit
Wat is nu de oplossing? Op internet lees ik dat grit de nieuwe factor zou zijn die leidt tot succes. De Amerikaanse Angela Lee Duckworth heeft er onderzoek naar gedaan. Grit is volgens haar doorzettingsvermogen én passie voor lange termijndoelen. Niet te snel opgeven, dus. Hard werken, maar dat werk ook heel graag doen. Dat klinkt verdacht veel als schrijven, vind je ook niet?
Schrijven is werken. Hard werken. Je prille ideeën ontwikkelen en verteren tot bruikbaar materiaal. Als je je dat realiseert, heb je al de halve wereld gewonnen. Dan accepteer je dat het tegenzit en ga je toch door. Wij schrijvers moeten dus schrijversgrit ontwikkelen.
Wellicht kan een patroon ons daarbij helpen. Geen haakpatroon, maar een werkpatroon. Volgens Duckworth gaat het bij grit niet om één nacht keihard doorwerken. Je hoeft niet heel snel een boek te publiceren. Daar komt bij dat je lange termijndoelen het best in stukjes kunt opdelen. Als we ermee beginnen om elke week iets op papier te zetten en dat schrijfritme volhouden, zetten we grit in. Wie weet blijkt dan op de lange termijn dat we onze prille ideeën verteerd hebben tot de prachtigste verhalen, zoals grit vogels helpt met hun spijsvertering.
Heb jij ideeën om ‘schrijversgrit’ te ontwikkelen? Of is grit gemakkelijk gezegd, maar moeilijk gedaan? Heb jij moeite om te beginnen met schrijven?
Aukje-Tjitske Dieleman-Hovinga
Aukje-Tjitske runt het veelzijdige tekst- en redactiebureau Semper Scribo. Die naam betekent Altijd schrijf ik en geeft al aan dat haar werk uit passie voortkomt. Ze schrijft en redigeert verschillende soorten teksten, vooral voor bedrijven, maar ook voor niet-commerciële instellingen. Daarnaast schrijft ze graag fictie en werkt ze als schrijfcoach voor Online Schrijfschool Marjon Cosijn.
Dat is wellicht mijn probleem. Ik merk vaak dat, omdat ik alles zelf moet verzinnen van mijn boekidee (fictie in de realiteit), ik na weken of soms maanden iets zie wat weer een oplossing is voor iets dat in mijn boek voorkomt. Daarom duurt het ook zo lang bij mij. Ik merk ook dat áls ik ga schrijven, ik nog veel dingen niet goed weet.
Het kan ook zijn dat ik te perfectionistisch ben en gewoon eens moet beginnen om later, bij een ingeving, nog dingen te veranderen.
Jeroen, heb je weleens met een schrijfschema gewerkt? Ik ben voorstander van een flexibel schema, zodat er al wel een aantal zaken vaststaan, maar er ook nog ruimte is voor aanpassingen.
Herkennen jullie het dat het idee uitbroeden in je hoofd het leukste is en zodra je moet/wilt schrijven de lol er voor je gevoel afgaat… Die aha!-momenten heb je namelijk al gehad toen de geweldige ideeën kwamen.
Dank voor je reactie Jeroen. Zelf herken ik dit niet, maar dat komt waarschijnlijk omdat ik al schrijvend mijn verhalen ontdek. Wie weet is dat voor Aukje-Tjitske anders.
Jeroen, voor een deel herken ik dat zeker! Soms heb ik een idee in mijn hoofd, vaak met de prachtigste zinnen en dialogen, en tegen de tijd dat ik uit de auto stap of onder de douche vandaan ben en eindelijk de gelegenheid krijg om het op te schrijven, is het weg. Ik wil niet zo ver gaan om te zeggen dat het leukste gedeelte dan al geweest is, want van schrijven kan ik ook erg genieten. Wat ik vaak wel merk, is dat er na het eerste enthousiasme veel moeite gedaan moet worden om in een flow te komen. Soms staat een tekst me echt tegen. Pas als ik eenmaal het een en ander op papier heb staan en daarin kan schuiven en schrappen, gaat het weer wat gemakkelijker en is ook weer leuk. De beste oplossing hiervoor is gewoon doorzetten, lijkt mij. Niet voor niets hebben veel schrijvers een deadline nodig om tot schrijven te komen. En de voldoening is groot als je dan toch een tekst af hebt!