Wanneer gebruik je de ik-verteller?
Door Marjon Cosijn
Voordat je kunt beginnen met het schrijven van een verhaal of een roman moet je een paar keuzes maken. Deze lijken eenvoudig, maar ze hebben onmiddellijke invloed op je verhaal. De eerste keuze gaat over de tijd van je verhaal. Schrijf je in tegenwoordige of verleden tijd. Een andere belangrijke keuze gaat over het perspectief. Kies je voor een hij/zij verteller of voor de ik-verteller?
Dit blog gaat over de ik-verteller. Sommige mensen leggen een roman met een ik-verteller meteen weg. Zij houden er blijkbaar niet van om onder de huid van het personage te kruipen. Maar er zijn ook lezers zijn niet anders willen.
Voor jou, als schrijver, heeft de keuze voor een ik-verteller nogal wat consequenties. De voordelen van schrijven in de ik-vorm staan hieronder voor je op een rijtje. In de blog van volgende week vertel ik je over de nadelen.
De voordelen van de ik-verteller
Met een verhaal in ik-vorm trek je je lezer meteen heel dicht naar je toe. Je helpt je lezer om als het ware met je personage te versmelten. Terwijl hij de pagina’s omslaat wordt jouw lezer de personage.
Dat betekent dat de identificatie met jouw personage van de lezer maximaal is. Je lezer maakt het verhaal zelf mee: hij trekt zelf door de woestijn, hij wordt zelf gekidnapt, gestreeld of opgelicht. Daardoor vliegen zijn emoties heen-en-weer en dat levert een intense leeservaring op.
Intiem
Een verhaal in de ik-vorm is altijd op een bepaalde manier intiem. Je lezer deelt de gedachten, de angsten en de overwegingen van de ik-verteller. Doordat hij zijn gedachtegang volgt, gaat hij hem begrijpen. Zo kan het gebeuren dat je lezer instemmend knikt, terwijl de acties van de personage door de buitenwereld worden afgekeurd.
Dat betekent dat je verhalen vanuit de bad guy heel goed kunt vertellen door middel van de ik-vorm. Je lezer zal tot zijn eigen verbazing de schurk in zijn hart sluiten
Diepgang
In ik-verhalen ontstaat diepgang haast vanzelf. Doordat je jouw lezer mee laat kijken in de motieven en de overtuigingen van je personage, ben je verplicht om je daar grondig mee bezig te houden. Zo ontdek je de interessante lagen in je personage. Dus dit perspectief houdt het ook voor jou als schrijver interessant.
Manipulatie
Een heel goede reden om als schrijver voor de ik-vorm te kiezen is manipulatie. De lezer krijgt natuurlijk maar een zeer beperkt beeld van het geheel: het beeld dat de ik-verteller hem wenst te geven. In feite werkt het net als wanneer iemand bij jou komt uithuilen en je hoort maar één kant van het verhaal.
Dat betekent dat je je lezer een heel eind mee kan nemen in een verhaal, waarbij aan het einde blijkt dat alles toch iets anders zit dan hij had gedacht.
Voordelen en nadelen
Voor je kiest voor een ik-verteller moet je je dus goed afvragen of dat de meest geschikte vorm is om jouw verhaal te vertellen. Want er zijn zeker niet alleen maar voordelen. Daarover vertel ik je volgende week meer.
- Lees je graag verhalen in de ik-vorm? Schrijf je daarom zelf ook graag in die vorm? Of werkt dat zo niet?
- Kun je mijn rijtje met voordelen nog aanvullen? Er zijn vast nog meer voordelen om verhalen of romans in de ik-vorm te schrijven.
Mijn voorbeeld in het schrijven van personages is Wim Daniëls, hij schrijft gevoelens van mensen weergaloos op in de tweede of derde persoon.