Welke omgeving inspireert jou tot het schrijven van een verhaal?
Door Marjon Cosijn
Krijg je weleens een verhaalidee doordat je in een bepaalde omgeving bent? Als je bijvoorbeeld in een ruïne rondloopt op vakantie. Of in het huis van je oma. Of in de kelder van een school.
Soms schreeuwt een omgeving om een verhaal. Dan roept het je toe: ‘Kijk eens! Hier ben ik! Ik wacht alleen nog op jouw pen!’ Kiest een omgeving jou of kies jij de omgeving? Dat is een beetje de kwestie van de kip en het ei.
Omgeving bepaalt je verhaal
Een verhaal zweeft niet, het speelt zich altijd ergens af. Die omgeving of ruimte is bepalend voor je verhaal. Het is belangrijk dat die ruimte niet inwisselbaar is. Dat wil zeggen dat je verhaal op deze manier verloopt, omdat het zich precies daar en nergens anders afspeelt. Als je je verhaal op de camping naadloos naar een warenhuis kunt transporteren, klopt er iets niet: de omgeving moet een rol spelen in je verhaal.
Hoe weet je of de omgeving klopt met je verhaal?
Als een omgeving je inspireert tot een verhaal, dan klopt de locatie vanzelf met het verhaal: het is daar ontstaan. Het zal zelfs lastig zijn om het nog te verplaatsen zonder aanpassingen.
Je hoeft het niet altijd ver weg te zoeken. Locaties die je goed kent, kunnen je ook inspireren tot verhalen: je eigen huis, de school van je (klein)kinderen, het natuurgebied waar je vaak fietst.
Wanneer je graag verhalen schrijft met veel details, is het handig om uit te gaan van een bekende omgeving. Je kunt het decor van je eigen huis natuurlijk ook aanpassen aan het verhaal: zet dat huis in een bos neer of voeg een geheime kamer toe.
Wat moet je weten over de omgeving?
- Binnen of buiten?
Als het binnen is, verdiep je je in de inrichting en sfeer. Bij een buitenlocatie zijn de weersomstandigheden vaak van belang. - Bekend of onbekend terrein voor je personage?
Op onbekend terrein beweegt je personage zich heel anders dan ergens waar hij zich thuis voelt. - Omstandigheden optimaal of niet?
Een klapperend raam, een deur die niet open wil, een schilderij dat scheef hangt of ontbreekt. Iets wat niet is zoals het hoort, geeft extra spanning. Zorg wel dat je iets dat opvallende detail doet, anders schep je verwachtingen die niet worden ingelost. Dat zorgt voor teleurstelling bij je lezers.
Hoe verzamel je informatie over de omgeving?
Afhankelijk van jouw verhaalomgeving let je op grootte en afstanden, textuur (denk aan katoen, zijde, breisel), kleur, weersomstandigheden en sfeer. Kies altijd veelzeggende details, die specifiek zijn voor die omgeving.
Er zijn verschillende manieren om aan dat soort informatie te komen:
- Fantaseer erop los. Schrijf op wat je bedacht hebt en controleer of je jezelf niet tegenspreekt.
- Breng een bezoek aan de locatie en noteer wat je ziet.
- Bekijk foto’s op internet.
- Zoek naar filmbeelden van locaties op YouTube.
Bonustip: Tegenwoordig kun je de omgeving snel vastleggen met je telefoon. Maak daar gebruik van. Leg je eigen archief aan van omgevingen die je aanspreken.
Hoe belangrijk is de verhaalomgeving voor jou?
- Heb jij weleens een verhaal gesitueerd in een bekende omgeving? Hoe is dat bevallen? Heb je daar bijvoorbeeld iets aan veranderd en waarom?
- Wat vond jij de meest geweldige verhaalomgeving ooit? In een film of een boek? Waarom inspireert juist deze omgeving jou? Kun je daar zelf iets mee?Deel je ervaringen hieronder en laten we samen de wereld betere verhalen schenken!
Wanneer ik in de wachtzaal van de huisarts zit, heb ik meestal een boek bij. Dan lees ik, maar word vlug afgeleid – wat ik niet erg vind – door de andere mensen. Wat ze vertellen tegen elkaar, wat ze doen, hoe ze op het (vaak lange) wachten reageren, … Of soms observeer ik ze als ze stil zijn en fantaseer er een levensverhaal bij.
Wanneer ik in de wachtzaal van de huisarts zit, heb ik meestal een boek bij. Dan lees ik, maar word vlug afgeleid – wat ik niet erg vind – door de andere mensen. Wat ze vertellen tegen elkaar, wat ze doen, hoe ze op het (vaak lange) wachten reageren, … Of soms observeer ik ze als ze stil zijn en fantaseer er een levensverhaal bij.
Wanneer ik in de wachtzaal van de huisarts zit, heb ik meestal een boek bij. Dan lees ik, maar word vlug afgeleid – wat ik niet erg vind – door de andere mensen. Wat ze vertellen tegen elkaar, wat ze doen, hoe ze op het (vaak lange) wachten reageren, … Of soms observeer ik ze als ze stil zijn en fantaseer er een levensverhaal bij.
Wanneer ik in de wachtzaal van de huisarts zit, heb ik meestal een boek bij. Dan lees ik, maar word vlug afgeleid – wat ik niet erg vind – door de andere mensen. Wat ze vertellen tegen elkaar, wat ze doen, hoe ze op het (vaak lange) wachten reageren, … Of soms observeer ik ze als ze stil zijn en fantaseer er een levensverhaal bij.
Wanneer ik in de wachtzaal van de huisarts zit, heb ik meestal een boek bij. Dan lees ik, maar word vlug afgeleid – wat ik niet erg vind – door de andere mensen. Wat ze vertellen tegen elkaar, wat ze doen, hoe ze op het (vaak lange) wachten reageren, … Of soms observeer ik ze als ze stil zijn en fantaseer er een levensverhaal bij.
@Luc, de wachtzalen bij huisartsen, tandartsen en andere hulpverleners zijn prachtige plekken. De meeste mensen zijn een tikje gespannen, sommige klappen dicht en anderen laten juist emoties zien. Of vertellen je ongevraagd hun halve levensverhaal. Mooie plek om inspiratie op te doen. Je zou er bijna een afspraak voor maken :)
Ik heb al eens het huis van een vriendin ‘gebruikt’, net als een vakantiehuis aan zee waar ik als kind kwam. Soms wat details weglaten of toevoegen, maar het is heerlijk hoe makkelijk het voor je schrijft als je de omgeving zo goed kunt visualiseren.
@Wendy, leuke manier om het huis van een ander te ‘gebruiken’. Soms kies ik een omgeving omdat het schrijven me de gelegenheid geeft om daar nog eens rond te dwalen.
Tijdens een bezoek aan een klooster op Zakynthos had ik een heel bijzonder gevoel, alsof alle rust daar samengepakt was en al het slechte uit die ruimte was verdreven. Er kwam als vanzelf een personage bij mij naar boven, een vrouw op de vlucht voor haar man. Eenmaal thuis ben ik gaan schrijven. Het werd een spannend verhaal, maar uiteindelijk leidde de uitgebreide omschrijving van het klooster af. De locatie had het personage en het verhaal gecreëerd, maar moest uiteindelijk bijna helemaal verdwijnen. Een heel bijzondere gewaarwording.
@Janine, wat knap dat je zag dat die beschrijving het verhaal in de weg stond. Vaak is een schrijver zelf zó verliefd op zijn locatie of personage dat hij niet meer kan beoordelen hoe die werkt binnen het verhaal. Enkele opvallende details zijn vaak voldoende om een omgeving neer te zetten. Daar gaat mijn blog op 24 maart over.
“Enkele opvallende details zijn vaak voldoende om een omgeving neer te zetten.”
Hier sta ik helemaal achter. Te veel details maken het verhaal/de scène opsommerig en verstikken de fantasie van de lezer. De kunst is treffende details te geven: die roepen dan beelden op die de lezer in de fictieve droom brengen.
Treffend is niet alleen verbonden aan het beeld zelf, maar ook aan de gemoedstoestand, interessesfeer, karakter van het personage. Als een jonge vrouw achterna gezeten wordt en voor haar leven rent, zal ze echt niet de klakkende geluiden van haar hakken op de zwart-witte tegels van het winkelcentrum waarnemen of denken dat ze niet moet vergeten een pak suiker mee te nemen.
Klopt, Leonardo. Onlangs heb ik ademloos de televisieserie ‘The Legacy’ gevolgd, over een gezin in Scandinavië met complexe relaties. Het viel mij op dat iedere dialoog en iedere actie ‘op maat gemaakt’ was voor het personage. Wat mij betreft een prachtig voorbeeld van ’treffend op alle niveaus’.
Toen ik door Egypte reisde borrelde er een verhaal naar boven uit de diepten van mijn ziel. Heden en verleden vlochten zich dooreen als een toestand die ik ‘ZIJN’ wil noemen. Ik probeer die Zijns toestand op schrift te krijgen en moeilijke maar boeiende klus.
Egypte klinkt voor mij mysterieus en inspirerend. Het oude Egypte dan. Het lijkt erop dat je een heel uitdagend verhaal onder handen hebt. Succes!
Ik heb een verhaal geschreven dat zich afspeelde in het verleden, in een plaats die niet meer bestaat. Het juiste “plaatsgevoel” kreeg ik in Second Life, waar bepaalde delen van die plaats waren nagebouwd.
Ik weet niet of die virtuele plaats daar nog bestaat. Ik ben verschillende andere historische plaatsen tegengekomen. Overigens ook inspirerende gefantaseerde omgevingen. Je hoeft er de deur niet voor uit en het kost niks…
@Jack, wat leven we toch in een bijzondere tijd. Toen ik begon met schrijven moest ik op de fiets naar de bibliotheek om eindeloos te zoeken naar een beeld dat ik nodig had. Nu is er niet meer nodig dan een druk op de knop. Ik vermoed dat Second Life mij veel tijd gaat kosten…
Je kunt er vrij letterlijk verdwalen in je research, inderdaad.
Zelf naar de bibliotheek, ja, dat weet ik ook nog wel. Sterker nog, onze bibliotheek was zo klein dat ik af en toe met de bus naar de toen net nieuwe bibliotheek in Rotterdam ging voor research. Daar liep ik vaak vast in de research (omdat de toen hypermoderne touch-screen beeldschermen vastliepen).
Erg leuk deze blog. Zo had ik er nog nooit naar gekeken. Ik ging altijd “stomweg” uit van een bekend of een bedacht territorium. Voortaan ga ik er gestructureerd over denken en dienovereenkomst naar handelen.
Bedankt!
@Vera, leuk om te horen. Omgeving is belangrijk voor je verhaal en maakt het schrijven vaak leuker. Of ingewikkelder :). Over dit onderwerp staan nog andere blogs op mijn site. Deze over achtergrond: https://www.marjonsarneel.nl/de-3-beste-tips-over-de-achtergrond-van-je-verhaal/ en deze over research: https://www.marjonsarneel.nl/voorkom-dat-je-als-schrijver-verdwaalt-in-je-research/
Dat verdwalen in je research krijgt wel zo wel een dubbele betekenis :-)
Er zitten altijd overal meerdere kanten aan. Dat maakt het leven (en het schrijven) spannend : )
Zee , strand , duinen, rotspartijen…daar gaan alle zintuigen open. Daar zijn veel verhalen bij te bedenken. Alhoewel ik ook als schilder en fotograaf kijk .
Liefdesverhalen , zielsverdriet, ze krijgen daar de ruimte.
@Joyce, dat is ook mijn favoriete omgeving. Zintuigen zijn inderdaad belangrijk en als je dat wat je met die zintuigen waarneemt op een aantrekkelijke manier in je verhaal brengt, ontstaat een heel levendige tekst die direct bij de lezer binnenkomt.