Is dat verhaal echt gebeurd?
Door Marjon Cosijn
Als ik een lezing geef en mijn roman Maidentrip komt ter sprake, dan vraagt steevast iemand uit het publiek of ik alles echt heb meegemaakt. Lezers vinden dat kennelijk heel belangrijk.
Als schrijver irriteert die vraag mij weleens. Want in feite doet het er niet toe. Waar het om gaat is dat het verhaal overtuigt. Gelooft de lezer, terwijl hij het leest, dat dit allemaal gebeurd zou kunnen zijn? Als het antwoord ‘ja’ is maakt het niet uit of de schrijver de gebeurtenis aan den lijve heeft ondervonden.
Waarom vindt de lezer dat zo belangrijk?
Maar lezers vinden het antwoord wel belangrijk. Zij lezen verhalen om te leren leven. Dat klinkt misschien wat overdreven, maar dat is uit onderzoek gebleken. Terwijl de lezer leest, identificeert hij zich met de hoofdpersoon en hij vergelijkt zichzelf met hem.
Durft hij ook zo tegen zijn baas in te gaan als deze hoofdpersoon doet? Of houdt hij liever zijn mond?
Zou hij ook zijn buurman verraden, als hij hem in een verre stad zou betrappen met een andere vrouw? Of zou hij hem chanteren?
Zou hij wekenlang door de woestijn kunnen zwoegen om een geheimzinnige ziekte te bestrijden? Of zou hij te bang zijn om zelf ziek te worden?
Identificatie
Bij alle gebeurtenissen die een romanpersonage meemaakt, vraagt de lezer zich af hoe hij zelf zou reageren. Denk nu niet dat hij dan het boek in de schoot legt en mijmerend een pijpje opsteekt. Nee, dat is een onbewust proces. Hij merkt nauwelijks dat hij in de rol van het personage stapt.
We noemen dit proces identificatie. Hoe sterker de lezer zich met het personage identificeert, hoe meer hij zich betrokken voelt bij zijn acties, zijn verlangens en zijn beslissingen. Als hij leest, kan hij vergeten dat hij een mank been heeft, dan rent hij de marathon. Als hij leest, laat hij zijn nederige baan achter zich en strooit met dollars. Als hij leest, wordt hij niet afgewezen, maar heeft de mooiste meiden aan zijn arm.
Boer zoekt vrouw
Bovendien is een mens gewoon nieuwsgierig. Daarom hebben programma’s als ‘Boer zoekt vrouw’ zulke hoge kijkcijfers. Vanuit zijn veilige televisiestoel kan de kijker alle emoties, overwegingen en teleurstellingen van de deelnemers bestuderen. Zelf hoeft hij niet met zijn billen bloot.
Maar hij wil maar al te graag de billen van anderen bekijken. Daarom willen lezers altijd weten of jouw verhaal of roman waargebeurd is.
En zelfs als je ‘nee’ zegt, zal het gros tijdens het lezen de schrijver of schrijfster de rol van de hoofdpersoon toebedelen. Wat dat betreft, kun je dus net zo goed putten uit je eigen leven.
Jouw bronnen
Ieder mens heeft zijn eigen herinneringen. Ieder mens heeft zoveel meegemaakt. Meer dan je ooit kunt opschrijven.
Bovendien blijkt dat in de praktijk vaak niet mee te vallen: je eigen bronnen gebruiken. Hoe kom je daar? Hoe orden je? Hoe bepaal je wat interessant is?
Om dat te leren heb ik de schrijfcursus Ontdek Je Thema’s ontwikkeld. Meer weten? Vraag informatie op via info@marjonsarneel.nl In deze cursus leer ik je om je bronnen op te sporen en te ordenen. En je ontdekt wat bruikbaar materiaal is en wat niet.
Zodat jij straks ook geheimzinnig je wenkbrauwen kunt optrekken, als lezers je vragen of het echt gebeurd is. Dan antwoord je: ‘Dat weet alleen ik!’.
- Kun jij jouw verhalen gemakkelijk baseren op je herinneringen?
- Zijn er ook herinneringen die je niet gebruikt. Waarom niet?
Schrijf je bijdrage in het antwoordveld hieronder. Ik ben benieuwd naar jouw visie en ervaringen.
Ik ben al geruime tijd bezig met 2 verhalen, namelijk mijn levensverhaal en een fantasie roman in het Engels. Voor mijn levensverhaal heb ik natuurlijk mijn eigen bronnen en probeer ik het spannender te maken met wat fantasie. Voor het andere verhaal heb ik diverse contacten op Twitter, Facebook, Tumbler en Instagram leren kennen om mijn vragen aan te stellen en verder onderzoek ik ook op Internet. Ondanks dat loop ik regelmatig tegen dingen aan zoals; hoe nu verder? of is dit wel interessant, of moet ik me hier aan de waarheid houden? of is dit wel geloofwaardig? Dus wat hulp zou wel fijn zijn af en toe, maar ik heb momenteel geen baan en ben 100% afgekeurd, dus veel geld heb ik niet. Wel ben ik met Freewriting en daarbij heb ik schrijf je levensverhaal, bezig. Jij geeft zoveel cursussen en die zou ik wel willen volgen, maar heb het geld niet, dus ik volg jouw blogs en alle andere info die ik kan krijgen, groetjes Anna
Dag Anna,
fijn om te horen dat je iets hebt aan de informatie op mijn site. Dat is precies mijn bedoeling. En jammer dat momenteel het geld ontbreekt voor cursussen, want die helpen je echt verder. Maar gelukkig is er veel informatie te vinden op internet. Op de homepage van mijn site kun je een gratis e-boek downloaden: De Slimste Manier om te starten met schrijven. Op de slotopdracht kun je gratis feedback krijgen van een van onze OSMS-schrijfcoaches. Misschien is dat interessant voor je.
groetjes Marjon
Ik ben sinds dik anderhalf jaar gaan schrijven terwijl ik de behoefte al veel langer heb, maar de gebruikelijke “bezwaren” of beter gezegd de uivluchten voerden de boventoon. Tijdens een introductiecursus kregen wij een thema aangereikt en dat hielp wel. Ik probeer ’s ochtends iets te schrijven, en dat zijn zaken over de dagelijkse gang van zaken, en wat mij op dat moment bezighoud. Deze ochtendschrijfsels wil ik later als basis laten dienen voor verhalen.
Kortgeleden ben ik begonnen aan een soort monoloog over herinneringen van zo’n meer dan dertig jaar geleden, maar helaas schrijf ik daar alleen ’s avonds aan, en lukt het mij maaar kort te schrijven.
Er zijn natuurlijk ook herinneringen die (nog) geen plek in mijn “schrijfsels” – (zo noem ik dat want verhalen zijn dat nog niet) hebben of andere die waarschijnlijk nooit op schrift komen, omdat die niet belangrijk genoeg zijn.
dag Carla,
dank voor je reactie!
Het is normaal dat je niet ‘alles’ kunt opschrijven. Ik denk ook niet dat je daarnaar moet streven. De meeste zaken in ons leven zijn niet interessant genoeg.
Als je regelmatig schrijft, zal het meest belangrijke zich als vanzelf aandienen. Vertrouw daar maar op! En geniet van het proces.
De meeste korte verhalen die ik schrijf zijn wel (enigszins) gebaseerd op mijn persoonlijke herinneringen. Eigenlijk juist de herinneringen die ik niet zomaar met iemand zou delen, of in een weblog zou schrijven. Het vertalen naar een fictief verhaal (de verhalen die ik schrijf zijn doorgaans niet precies zo gebeurd zoals ik ze schrijf) maakt inderdaad dat je in het midden kunt laten of het wel of niet echt is, en dat maakt het m.i. ook wat veiliger om met de wereld te delen. Het blijft wat anoniemer. Zo kunnen (ook minder prettige) herinneringen toch een mooie functie krijgen.
Er zijn genoeg zaken waar ik niet over schrijf, dat zijn meestal ervaringen waarbij door de omschrijving andere personen ‘herkenbaar’ (voor henzelf) in diskrediet zouden kunnen worden gebracht, of dat zo zouden kunnen ervaren.
Ik ben ook een boek aan het schrijven. Daarin maak ik ook gebruik van mijn eigen ervaringen, maar op een andere manier. Het zijn geen ‘persoonlijke’ ervaringen, maar ervaringen die het verhaal meer kleur en geloofwaardigheid geven. Zoals elke schrijver dat m.i. doet: observeren, ervaren, beschrijven. En dan dus meer gericht op mijn werkpraktijk die veel mensen vreemd zal zijn.
Zelfs in een fantasyverhaal komt de werkelijkheid wat dat betreft goed van pas :)
De werkelijkheid vermengen met fantasy! Dat is een leuke invalshoek. We kunnen dus echt alle kanten op.
Wat betreft het mogelijk kwetsen van mensen ervaar ik hetzelfde als jij. De kunst is om ze goed genoeg te ‘vermommen’. Voorbeeld: mijn moeder herkende zichzelf niet meer ;)
Het is niet voor niets dat het thema ‘waanzin’ zo populair is. Ik hou persoonlijk in elk geval het meest van verhalen die balanceren op het randje van de waanzin, maar die nog steeds ‘echt’ gebeurd zouden kunnen zijn.
Het ‘vermommen’ van personen gebruik ik vaak (ik schrijf immers nooit écht met mezelf als HP), maar de grens ligt wat mij betreft op het punt waarop ik tegen de personen in kwestie niet zou durven of willen vertellen dat het over hen gaat, als ze het me zouden vragen. De kans dat dat gebeurt is nihil, maar het gaat om het idee. Soms voelt het niet oké en dan zal ik toch niet achter mijn schrijfsel kunnen staan, dus kan ik beter iets anders schrijven waar ik in elk geval zelf meer energie uit haal.
Dat heeft volgens mij te maken met integriteit als schrijver. Voelen waar je mag ‘stelen uit de werkelijkheid’ en waar de grens ligt.
Heel interessant om daar de grenzen in op te zoeken. En ik word erg benieuwd naar jouw verhalen :)
Ik ook!
Vooral omdat ik dat zelf ook probeer: de echte mens verstoppen achter mijn personage. Het lastige is dat als je te veel verandert er ook bepaalde feiten niet meer kloppen en voor je het weet heb je jezelf vast gefantaseerd.
Mijn personage heeft in het echte leven 3 kinderen: 2 meisjes en een jongen. In mijn boek heeft hij vier meisjes. Zijn woonplaats noem ik niet, maar die kun je wel achterhalen als je dat zou willen.
En dan mijn belangrijkste zorg: is de echte man herkenbaar door de uitspraken die hij doet. Bepaalde grapjes zal hij wel met meer mensen delen, vermoed ik. Hoe exclusieff is gespreksstof?
Hoe exclusief is gespreksstof! Ik heb daar eens met Tim Krabbé over gediscussieerd, nav een van zijn boeken, waarbij hij hele e-mails uit de werkelijkheid in zijn roman zet. Hij vond dat dat mocht. Ik voel dat anders. Ieder heeft zijn eigen grenzen.
Ja, klopt, die ervaring heb ik ook @disqus_pyFszNL7S2:disqus, het is vaak echt even puzzelen.
Hah, de kunst van het -goed- schrijven ben ik nog aan het leren, dus verwacht er nog maar niet teveel van ;)
Geloof mij, Angela, je bent nooit uitgeleerd. Schrijven is een vak, een ambacht waarin je je steeds verder kunt ontwikkelen. Dat maakt het ook zo boeiend.
Als ik schrijf komen geheid delen uit herinnering boven die ik gebruik. Meestal in een net andere context. En zeker niet mijn hele verhaal. Want niemand zit te wachten op een inkijk in mijn leven. Anders lezen ze mijn weblog maar:) Sommige herinneringen gebruik ik niet of nooit. Die liggen of onder en dikke steen en moeten daar blijven, of ze doen te zeer. Ja, ik heb al een heel rumoerig leven gehad en zeker nog 30 jaar te gaan hahahaha….
Niet iedereen die zich aan het schrijven zet, realiseert zich dat niemand op je hele levensverhaal zit te wachten. Maar er zijn genoeg manieren om delen daarvan heel lezenswaardig te maken. Dank voor je reactie!