Gastblog door Leonardo Pisano

Stel je voor: jij wilt niet alleen dat je lezer je verhaal ademloos leest; het is ook jouw bedoeling dat je verhaal ‘beklijft’. Als een verhaal beklijft dan wil dat zeggen dat het gevoel dat het verhaal opriep blijft hangen, nadat het is gelezen.

Sommige verhalen beklijven helemaal niet. Die zijn geschikt als tijdpassering, het zijn niemandalletjes. De lezer gebruikt ze als ontspanning, zodat zijn hersenen zich even met iets anders bezighouden en hij daardoor kan uitrusten van dagelijkse bezigheden. Kort nadat hij zo’n verhaal heeft gelezen, is hij het vaak alweer vergeten.

‘Napalm’ maakt het verschil

Hoe anders gaat dat met verhalen die ‘napalm’ hebben! Die verhalen beklijven, die kruipen onder je huid. ‘Napalm’ is een van de middelen die je als schrijver hebt om met je verhaal bij de lezer onder de huid te kruipen.

In Hoe stel je de lezer scherp (1) leg ik het principe van ‘napalm’ uitgebreid uit. En in Hoe stel je de lezer scherp (2) kun je enkele voorbeelden uit verschillende genres teruglezen.

Nog even de definitie van ‘napalm’ 

‘Napalm’ is de vaardigheid van de schrijver om het punt dat hij duidelijk wil maken intens en lang genoeg te laten beklijven bij de lezer. Om dat te bereiken geeft de schrijver op precies het juiste moment en op de juiste manier essentiële informatie die de lezer niet mag missen.

Niemandalletjes hebben geen ‘napalm’ nodig. Maar wil je een verhaal schrijven dat met meer emotie gelezen en begrepen wordt, dan is ‘napalm’ een uitstekend middel. Door de context en de bijzondere omstandigheid meteen duidelijk te maken, wordt je lezer sterker bij je verhaal betrokken. En daar draait het in fictie uiteindelijk om.

Een voorbeeld

Stel, je leest een verhaal waarin de hoofdpersoon een kop thee voor zichzelf inschenkt. Dit ritueel wordt heel gedetailleerd beschreven, stapje voor stapje. Dat verveelt snel, want er is geen ‘conflict’. Er gebeurt niets spannends.

Maar wat als de hoofdpersoon is gerevalideerd na een zwaar ongeluk? Als thee inschenken hem buitengewone inspanning kost en als elke handeling een overwinning is? Dan leest het anders, voelt het anders. Het theeschenken is ineens niet meer saai en gewoontjes. Maar dat werkt alleen wanneer je als lezer vóór deze scène weet wat er aan de hand is. Of wanneer je eventueel tijdens de scène hints krijgt dat het niet om een gewoon theeritueel gaat.

In de praktijk gaat dat zo:

De schrijver kan dat bijvoorbeeld doen door duidelijk te maken dat de hoofdpersoon in een rolstoel zit of door een bezorgd familielid op te voeren. Dan is de hete thee opeens een reëel gevaar. Dan wekt de trillende schenkarm emotie op tijdens het lezen.

In dat geval creëer je een heel andere leeservaring, dan wanneer de lezer pas in de laatste regels begrijpt waarom het ritueel zo beladen was. Zo’n ‘aha, nou snap ik het’-momentje. Als dat gebeurt, zijn de emoties tijdens het lezen grotendeels aan hem voorbijgegaan.

Wanneer ik zelf een kort verhaal heb gelezen, wil ik dat het verhaal nasuddert. Ik wil de emotie proeven. Het verhaal zelf is dan de napalm.

Leonardo Pisano schrijft fictieverhalen met een thema. Hij helpt graag schrijvers die beter willen worden en reageert altijd op emails (pisano.leonardo57(at)gmail.com). Zijn bijdragen trachten schijvers te prikkelen na te denken hoe zaken beter kunnen, meer impact kunnen maken. Samen met Marit van Ekelenburg heeft hij Mosterd voor de maaltijd geschreven – over het schrijven van levensechte, pakkende dialogen (maritschrijft.com/mvdm). Begin 2016 komt zijn complotthriller Achter de nevel uit bij uitgeverij Eigenzinnig.

Wij zijn benieuwd:

  • Kun jij een voorbeeld van ‘napalm’ geven? Welke informatie moet de lezer eerst hebben voor het ‘napalm’ effect?
  • Wil je een vraag stellen aan Leonardo Pisano? Dat kan ook hieronder.

Je kunt je tips of ervaringen in het antwoordveld hieronder kwijt.

Met deze slotblog over ‘napalm’ is de driedelige serie van Leonardo Pisano compleet.

Meer weten over Leonardo Pisano? Ga dan naar www.leonardopisano.com